علم عفونت موضوع بسیار مهمی می باشد که در این مقاله به این موضوع پرداخته شده است:
عفونتها چگونه ایجاد میشوند؟
* عفونت: پاتوژنها وارد بدن انسان شده و تکثیر میشوند.
به عنوان مثال: عفونت قطرهای: این روش عفونت برای ویروسهای منجر به «سرماخوردگی معمول» بسیار رایج است. ویروسها از طریق قطرات ریز متشکل از ترشحات بینی و حاوی میلیونها ویروس پخش میشوند. هنگام عطسه یا فین کردن فرد، ویروسها از طریق قطرات خارج شده از بینی، وارد هوا میشوند و در نتیجۀ تنفس وارد بدن افراد دیگر میگردند. آنها در ادامه میتوانند در غشاهای مخاطی بینی قربانی دیگر، تشکیل کلونی دهند.
پیشنیاز عفونت، وجود نوعی پاتوژن (باکتریها، ویروسها، قارچها، تکیاختهایها) است. یک باکتری واحد نمیتواند باعث بیماری شود؛ همواره نقطۀ شروع، منبع عفونت است. پاتوژنها در منبع عفونت تکثیر میشوند. به عنوان مثال: همانطور که آب از چشمه بیرون میآید، پاتوژنها نیز از منبع عفونت خارج میشوند.
پاتوژن باید از طریق انتقال به هدف عفونت خود (به عنوان مثال: انسان) برسد.
این امر، میتواند به طور مستقیم و از طریق تماس و قطرات یا بهطور غیرمستقیم و از طریق دستها، لباس، هوا و غیره رخ بدهد.
مدل پایۀ انتقال بیماریهای عفونی:
** عفونت بیمارستانی (= عفونت اکتسابی بیمارستان): عفونتی که بیمار در بیمارستان به آن مبتلا میشود.
** تفاوت اصلی بین عفونتهای خارج از بیمارستان و عفونتهای بیمارستانی در این است که؛ معمولاً بیمار به دلیل بیماری زمینهای خود، به میزانی بسیار بیشتر از فرد سالم، مستعد ابتلا به عفونت است.
مهمترین منابع عفونت عبارتاند از:
انسان با میکروارگانیسمهای خود (روده، واژن، پوست، کانون عفونت)، مهمترین منبع عفونت زنده است؛ برای مثال: میتوان به عفونتهای دستگاه ادراری ناشی از باکتریهای روده یا مخملک ناشی از عفونت قطرهای (بیماری هوابرد) اشاره کرد.
ناقلین: افرادی که پاتوژنها را بدون آن که خودشان بیمار باشند، دفع میکنند.
دفع کنندههای مزمن: افرادی که پس از ابتلا به عفونت خوب میشوند، اما همچنان به دفع پاتوژنها ادامه میدهند (به عنوان مثال: پس از عفونت «سالمونلا»).
کارکنان بیمارستان: به ویژه در مورد عفونتهای بیمارستانی از اهمیت بالایی به عنوان ناقل و منبع عفونت برخودار هستند. به عنوان مثال: «استافیلوکوکوس اورئوس» (پاتوژن ایجاد کنندۀ چرک)، که اغلب در بینی یافت میشود.
حیوانات: حیوانات نیز میتوانند منبع عفونت باشند. به عنوان مثال: عفونت هاری ناشی از جراحت گازگرفتگی یا عفونت سالمونلای ناشی از مرغی که به اندازۀ کافی پخته نشده است.
آب: به دلیل باکتریهای آب معمولی موجود در آن مانند لژیونلا یا سودومونادها و همچنین به دلیل میکروارگانیسمهای آلودۀ وارد شده به آن (مانند: باکتری تب حصبه از طریق آلودگی مدفوع)، منبع عفونت است.
غذا: چندین میکروارگانیسم میتوانند در مواد غذایی تکثیر شوند؛ مواد غذایی، منبع عفونتهای باکتریایی هستند (مانند عفونتهای سالمونلا ناشی از ظروف حاوی تخممرغ که به اندازۀ کافی نجوشیده اند).
راه های انتقال عفونت
بیمار میتواند منبع عفونت خود باشد و پاتوژنها را از طریق مواردی مانند عفونت «اسمیر» به زخمها منتشر کند.
* پرسنل بیمارستان در صورت عدم انجام وظایف پزشکی یا پرستاری مبتنی بر دانش فنی و مراقبت کافی، میتوانند مسئول عفونت اسمیر باشند.
مسیرهای انتقال مستقیم، نشان دهندۀ تماس مستقیم بین فرد و منبع عفونت هستند (به عنوان مثال: جراحی که در حین چرکی بودن یکی از انگشتان خود، عمل جراحی را انجام میدهد). علاوه بر این، عفونت قطرهای میتواند باعث انتقال مستقیم شود (به عنوان مثال: سرفه و عطسه).
انتقال غیرمستقیم پاتوژنها از طریق عواملی چون دست رخ میدهد.
مثال: بهداشت ناکافی دست پس از رفتن به توالت.
* از میان راههای انتقال متعدد احتمالی در بیمارستان، دست کارکنان مراقبتهای بهداشتی از بیشترین اهمیت برخوردار است.
بهطور کلی، موارد زیر در مورد انتقال میکروبی اعمال میشوند:
* هر چه اشیاء به میزان کمتری در تماس با بیمار قرار داشته باشد و در فاصلۀ دورتری از او قرار بگیرد، خطر عفونت ناشی از آنها کمتر خواهد بود.
پاتوژنهای منجر به عفونتهای بیمارستانی
شایعترین پاتوژنهای منجر به عفونتهای بیمارستانی، شامل: «اشریشیا کولای»، «استافیلوکوکوس اورئوس» و «سودوموناس آئروژینوزا» هستند.
اشریشیا کولای (باکتری روده): شایعترین پاتوژن منجر به عفونتهای دستگاه ادراری.
استافیلوکوکوس اورئوس (نوعی باکتری که بر روی پوست و غشاهای مخاطی یافت میشود): یک عامل معمول چرک و در نتیجه، شایعترین پاتوژن منجر به عفونتهای زخم و پوست.
سودوموناس آئروژینوزا (نوعی باکتری که در محیطهای مرطوب یافت میشود): یکی از شایعترین پاتوژنهای منجر به عفونت ریه در بخش مراقبتهای ویژه.